کتاب شریف نهج البلاغه مجموعه ای از خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار یا همان حکمت های امام علی علیه السلام است که سید رضی آنها را در کتابی مستقل گرد آورد. هرچند علمای شیعه و سنی، و حتی غیر مسلمان، در طول قرون متمادی، شرح ها و کتاب های متعددی با محوریت محتوای نهج البلاغه نگاشته اند، اما این کتاب ارزشمند هنوز به جایگاه حقیقی خود نزد عموم مسلمانان نرسیده است.
محتوای نهج البلاغه
تا قبل از آن که سید رضی در نیمه دوم قرن چهارم هجری قمری موفق به تألیف نهج البلاغه شود، افراد دیگری نیز بخشی از سخنان امیر المؤمنین، امام علی علیه السلام را گرد آورده بودند. اما، بی تردید نهج البلاغه بهترین و معروف ترین کتابی است که کلام علی بن ابی طالب را در خود جای داده است.
نهج البلاغه به معنای راه و روش روشن بلاغت است و سه بخش کلی «خطبه ها» (۲۴۱ خطبه)، «نامه ها» (۷۹ نامه) و «حکمت ها» (۴۸۰ حکمت) یا همان کلمات قصار حضرت را دربرمی گیرد. در نهج البلاغه می توان از مطالب سودمندی با موضوع های قرآنی، اخلاقی، تربیتی، عرفانی، اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، مدیریتی، روان شناختی، علوم طبیعی و غیره بهره برد.
جایگاه نهج البلاغه نزد علما
نهج البلاغه از جایگاه ویژه و والایی نزد علما و دانشمندان برخوردار است تا جایی که آن را برادر قرآن دانسته اند. هم چنین عده ای نهج البلاغه را از افتخارات جهان عرب و اسلام برشمرده اند.
جورج جرداق، نویسنده مسیحی لبنانی، نهج البلاغه را قرآنی می داند که کمی از مقام خود پایین آمده است. وی هم چنین، این کتاب شریف را فروتر از کلام خالق و فراتر از کلام مخلوق می داند؛ این عبارت از شهاب الدین آلوسی، فقیه، ادیب و مفسر سنی مذهب قرن سیزدهم قمری نیز نقل شده است. آیت الله مکارم شیرازی از آلوسی نقل می کند که در نهج البلاغه سخنانی نزدیک به مرتبه اعجاز وجود دارد.
نهج البلاغه به زبان های مختلفی ترجمه شده است و شرح و تفسیرهای متعددی بر آن نگاشته اند که ان شاءالله در مطلبی دیگر به آن خواهیم پرداخت.
نگارنده؛ علاءالدین طاهری سیمکانی
