ریشه اصلی مسائل و مشکلات نابینایان و کم بینایان
دیرزمانی است که فقدان یا کمبود آگاهی نسبت به توانمندی‌ها و نیاز‌های واقعی آسیب دیدگان بینایی، افزون بر تمام مشکلات اجتماعی و اقتصادی دیگر باری مضاعف را بر دوش بر زندگی آنان تحمیل می‌کند. این در حالی است که امروزه نابینایان و کم بینایان در سایه همت و تلاش خود و نیز با بهره‌گیری از نیروی گسترده فناوریهای جدید توانسته‌اند به عرصه‌‌های شغلی و حرفه‌ای نوین خواننده رشته‌‌های مختلف حوزه رایانه و فناوری اطلاعات گام نهند و فعالیتهای مربوط به‌این حوزه ها را نیز، نه با کیفیتی پایین یا معمولی، بلکه در سطحی عالی به انجام برسانند. در‌این میان چنان که گفتیم واقعیت تلخ آن است که متاسفانه بخش گسترد‌ه‌ای از طبقات مختلف مردم، به ویژه مسئولان، کارفرمایان بخشهای دولتی و خصوصی، معلمان و حتی خانواده معلولان بینایی، از این پیشرفت‌ها، توانمندی‌ها و حتی ویژگی‌ها و مسائل زندگی نابینایان و کم بینایان آگاه نیستند و بنابراین از سوئی، ادعا‌های این قشر را در خصوص توانمندی‌‌هایشان باور ندارند و از دیگر سو، قادر به درک و لمس مسائل و مشکلات پیش روی آنان نیستند و در نتیجه به دنبال راه حلی برای کاهش آن ها نیز نمی‌گردد.
بهترین راه حل مسائل نابینایان و کم بینایان
موسسه نابینایان توانگران کارآفرین شیراز، به عنوان یکی از معتبرترین نهاد‌های خودجوش خدمت رسانی به آسیب دیدگان بینایی، با لمس و درک عمیق این معضل فرهنگی یعنی فقدان یا کمبود آگاهی در خصوص نیازها و توانمندیهای واقعی نابینایان و کم بینایان، همواره بخش مهمی از برنامه‌ریزی‌ها، تلاش‌ها و سرمایه‌‌های مادی و معنوی خود را به انعکاس بدون اغراق و اثرگذار توانایی‌ها، ویژگی‌ها و مسائل زندگی معلولان بینایی اختصاص می‌دهد که از آن جمله می‌توان به ساخت و پخش مستند‌های رادیویی و تلویزیونی و نیز برگزاری نمایشگاه‌‌های متعدد با هدف افزایش و تصحیح آگاهی عمومی در حوزه مسائل نابینایان اشاره کرد.
انجام چنین اقداماتی البته با زحمت و رنج فراوان میسر می‌گردد چراکه درصد مسئولانی که مسائل نابینایان را در اولویت کار خود قرار دهند و در نتیجه به انجام اقدامات فرهنگی از این دست، رضایت دهند و همکاری‌‌های لازم را اعمال کنند، بسیار اندک است. با‌این حال نتیجه شیرین و دلچسب اجرای چنین پروژه‌‌هایی، همواره موسسه توانگران را بر آن داشته است تا گامهای استوار تری را در‌این مسیر بردارد. نتایجی همچون بازگشت یک نوجوان نابینای بازمانده از تحصیل به دامان درس و مدرسه و یا استوار شدن گامهای لرزان مردی که اعتماد به نفس و امید خویش را پس از بروز حادثه نابینایی‌اش در سن ۶۰ سالگی، از دست داده بود، اما اینک با فرا گرفتن مهارت‌های تحرک و جهت یابی، دیگر بار امید و شوق زندگی و برقراری ارتباط با دیگران را به دست آورده است.
شاید برترین و برجسته‌ترین بهانه اجرای چنین پروژه‌‌هایی، ۲۳ مهرماه، برابر با ۱۵ اکتبر، باشد که با عنوان روز جهانی نابینایان (عصای سفید) در تقویم جهانی ثبت شده است.
اقدامات موسسه نابینایان توانگران به مناسبت روز جهانی نابینایان سال 1401
موسسه توانگران، امسال نیز چون سال‌های گذشته، تمام هم و غم خویش را به کار گرفت تا تصویری واقعی، توانمند و اثرگذار را از نابینایان و زندگی آنان، در سطحی گسترده به نمایش بگذارد. بر همین اساس، با انجام نامه‌نگاری‌ها و پیگیری‌‌های متعدد، زمینه برگزاری سه نمایشگاه را در هفته نابینایان، فراهم ساخت که در ادامه این رویداد‌های مهم فرهنگی را به ترتیب تاریخ، از نظر خواهیم گذراند.
1- نمایشگاه توانمندیهای نابینایان در حرم مطهر شاهچراغ (ع)
نخستین نمایشگاه، در تاریخ ۲۲ مهرماه ۱۴۰۱، در حرم مطهر شاهچراغ (ع)، برگزار شد. در این نمایشگاه که هم‌زمان با برگزاری مراسم نمازجمعه، در مقابل شبستان امام خمینی برپا شد، کارشناسان، مربیان و هنرمندان موسسه توانگران، به ارائه فعالیتهای نابینایان در حوزه‌‌های آموزش نابینایان، تجهیزات نابینایان، کارآفرینی و صنایع دستی تولید شده توسط آسیب دیدگان بینایی پرداختند. این نمایشگاه که مورد استقبال فراوان خدام، زائران و مجاوران حرم قرار گرفت، جلوه‌‌های زیبایی نیز داشت جلوه‌‌هایی چون حضور یک معلم یزدی که از دیدن تجهیزاتی که زندگی روزمره نابینایان را تسهیل می‌کنند و منابع صوتی و بریل فراوان که در امر تحصیل به یاری دانش آموزان و دانشجویان نابینا می‌آیند، به شوق آمده بود. یا یک زائر نابینای ساکن دزفول، که با دیدن نحوه استفاده نابینایان از تلفن همراه و رایانه و تأثیر بسزای آنها در زندگی فردی و اجتماعی، مشتاقانه، بر آن شد تا این دو دانش را به همراه دیگر مهارت‌های ویژه نابینایان فرا گیرد. باید افزود که برپایی این نمایشگاه جز در سایه لطف خداوند و همکاری صمیمانه تولیت و خدام محترم حرم مطهر، امکان پذیر نبود. موسسه نابینایان توانگران، بر همین اساس، دیگربار، مراتب قدردانی خویش را از زحمات فراوان و سودبخش این عزیزان، ابراز می‌دارد.
2- نمایشگاه توانمندیهای نابینایان در موسسه نابینایان توانگران کارآفرین شیراز
دومین نمایشگاه امسال، در روز‌های ۲۳ و ۲۴ مهرماه، در محل سالن اجتماعات موسسه توانگران برگزار شد که چون سال‌های پیش، بر یکسان بودن توانمندیهای نابینایان با همتایان بینای خود در عرصه‌‌های مختلف آموزشی، هنری و انجام فعالیتهای خدماتی و تولیدی در سطحی حرفه‌ای، تأکید داشت. غرفه‌‌های تجهیزات نابینایان، فناوریهای ویژه نابینایان، منابع مطالعاتی صوتی و بریل، صنایع دستی تولید شده توسط نابینایان و کم بینایان شامل نساجی سنتی، محصولات چرمی و تزئینات مسی، از جمله بخشهای این نمایشگاه بود؛ اما غرفه بازی‌های رایانه‌ای و فیزیکی ویژه نابینایان، بخشی جذاب بود که به نمایشگاه امسال، اضافه شد و بیانگر این واقعیت مهم بود که کودکان و نوجوانان نابینا و کم بینا نیز قادر خواهند بود مانند همسالان بینای خود، هیجان بازی‌های رایانه‌ای و فیزیکی را تجربه کنند اگر فرایند نه چندان دشوار مناسب سازی بازی‌ها برای نابینایان توسط شرکت‌‌های تولیدکننده بازی، انجام پذیرد و این یعنی تحقق شعار یکسان سازی امکانات برای همه.
در نخستین روز این نمایشگاه، تصاویری ماندگار از بازدید مسئولان بلندپایه استانی از فعالیتهای نابینایان و کم بینایان خلق شد که از توجه این دسته از مسئولان به مسایل و توانمندیهای معلولان بینایی حکایت داشت و البته شعله‌‌های امید به آینده‌ای روشن را دیگربار در دل مدیران موسسه توانگران، فروزان گرداند. موسسه توانگران حضور ارزشمند مسئولانی همچون حضرت آیت الله دژکام، نماینده محترم ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز و هیأت همراه ایشان و آقایان حقایقی، مدیرکل محترم دفتر امور اجتماعی استانداری فارس، تذروی، عضو شورای اسلامی شهر شیراز، هوشیار، مدیرکل بهزیستی فارس، منوچهری رئیس نهاد کتابخانه‌‌های عمومی استان فارس، احمدی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی فارس، مسئولان اداره کل فنی و حرفه‌ای فارس و… را ارج می‌نهد و آن را همواره به عنوان خاطره‌ای دلچسب و انگیزه بخش، در گنجینه اندیشه خویش، نگاه می‌دارد.
3- رونمایی از نسخه بریل کتاب 504 words
آیین رونمایی از نخستین نسخه بریل کتاب 504 words نیز از رویداد‌های فرهنگی بی سابقه‌ای بود که در قلب این نمایشگاه، با حضور مسئولان استانی و اعضای محترم هیأت امنای موسسه برگزار شد. کتابی که مرجع مورد نیاز دانشجویان دوره‌‌های تحصیلات تکمیلی و نیز داوطلبان آزمون‌های زبان انگلیسی داخلی است. در همین مراسم بود که حضرت آیت الله دژکام، امام جمعه شیراز، با انتقاد از عدم توجه جدی مسئولان به مسائل نابینایان، دستگاه‌‌های اجرایی را موظف کرد تا با مشورت و تأیید مدیران و کارشناسان فعال حوزه نابینایان به ویژه در موسسه نابینایان توانگران، برنامه‌ای منسجم و قابل اجرا را برای رفع مشکلات این قشر، تدوین و گام به گام، اجرا کنند؛ فرمانی امیدبخش که به یاری خداوند و با پیگیری و دلسوزی مسئولان، به تمامی، تحقق خواهد یافت.
4- رونمایی از بسته آموزش خط بریل
در این نشست پرثمر همچنین، از بسته آموزشی خط بریل نیز رونمایی شد؛ مجموعه‌ای کم سابقه که برای آموزش خط بریل، به شکلی حرفه‌ای، در قالب‌های تصویری و صوتی، برای مخاطبان و فراگیران کودک و بزرگسال، طراحی و تدوین شده است و امیدواریم که با حمایت و معرفی نهاد‌های دولتی و خصوصی ذیربط، به زودی در اختیار همه نابینایان و علاقه مندان به فراگیری خط بریل، قرار گیرد.
5- تقدیر از دانش آموزان نابینای موفق در رقابتهای فرهنگی و مذهبی
تقدیر از دانش آموزان نابینا، که با تلاش و پشتکار فراوان، موفق به کسب رتبه‌‌های برتر در رقابتهای فرهنگی و مذهبی استانی و کشوری شده بودند نیز از دیگر برنامه‌‌های این نشست بود که با حضور و تحسین مدیرکل بهزیستی استان و مشاور استاندار در امور معلولین، انجام گرفت.
شاید یکی از زیباترین صحنه‌‌های این نمایشگاه، بازدید آقای بهزاد احمدی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی فارس از نمایشگاه بود. وی چنان تحت تأثیر تلاش و توانمندی هنرمندان نابینا و کم بینا قرار گرفت که قول‌های مساعدی در زمینه فراهم ساختن امکانات برای هنرمندان نابینا در حوزه‌‌های آموزش، دریافت تسهیلات و بازار فروش ارائه کرد که امیدواریم با تحقق این وعده‌ها زمینه کسب درآمد پایدار برای این دسته از تولید کنندگان استانمان نیز فراهم گردد.
6- پوشش خبری اقدامات موسسه توانگران در روز جهانی نابینایان
رویداد‌های کم سابقه این نمایشگاه، با پوشش رسانه‌ای اثرگذار سیمای مرکز فارس، به آگاهی هم استانیان دیگر نیز رسید. اعضای نابینا و کم بینای موسسه توانگران، در مصاحبه‌‌های تلویزیونی خود، مهمترین مشکلات نابینایان را عدم تحقق کامل قانون ۳ درصد (تأمین ۳ درصد از نیرو‌های انسانی دستگاه‌‌های دولتی و خصوصی از میان معلولان)، فقدان اعتماد کارفرمایان به نیروی نابینا و کم بینا و نیز عدم مناسب سازی امکانات آموزشی و شهری برای آسیب دیدگان بینایی عنوان کردند.
7- نمایشگاه توانمندیهای نابینایان درشهرستان استهبان
اقدام مهم فرهنگی دیگر موسسه نابینایان توانگران در هفته نابینایان، برپایی نمایشگاهی از تجهیزات و توانمندیهای نابینایان در شهرستان استهبان بود که با انجام پیگیری‌‌های فراوان موسسه و جلب همکاری اداره کل بهزیستی فارس، سرانجام در روز‌های ۲۷ و ۲۸ مهرماه، در این شهر برگزار شد. موسسه توانگران با گروهی متشکل از 9 نفر کارشناس کتابخانه، رایانه و فناوری اطلاعات، مربیان مهارت‌های ویژه نابینایان و هنرمندان نابینا و کم بینا، فعالیتهای نابینایان را در زمینه‌‌های مختلف اعم از تجهیزات آموزشی، کتب صوتی و بریل، نحوه استفاده نابینایان از رایانه و تلفن همراه و تولید صنایع دستی به نمایش گذاشتند.
این نمایشگاه، با حضور پررنگ مسئولان بلندپایه شهرستان استهبان اعم از جانشین فرمانده سپاه، معاون فرماندار، رئیس شورای شهر و شهردار استهبان، و مسئولان اداره بهزیستی این شهر، در صبح روز ۲۷ مهرماه گشایش یافت. این رخداد خوشایند نشان از توجه جدی مسئولان این شهرستان به مسائل نابینایان دارد که امیدواریم با تداوم همکاری آنان، به ثمری شیرین بنشیند. اما ابراز شگفتی بسیاری از این مسئولان از فعالیت نابینایان در حوزه‌‌های نوین به ویژه فناوری اطلاعات، دیگربار، این واقعیت تلخ را اثبات کرد که ریشه بسیاری از مشکلات نابینایان، ناآگاهی مسئولان از تحولاتی است که زندگی این قشر را تسهیل کرده و آنان را برای انجام فعالیتهای حرفه‌ای، توانمند ساخته است.
هدف از برگزاری این نمایشگاه نیز چون همیشه، اصلاح و ارتقاء سطح فرهنگ عمومی در خصوص توانمندی‌ها و مسائل نابینایان بود؛ و امیدواریم در سایه انجام و تداوم این اقدام به جایی برسیم که دیگر هیچ نابینا و کم بینای استهبانی، به دلیل فقدان آگاهی و عدم دریافت آموزش‌های لازم، خانه نشین نگردد.
در این نمایشگاه، بروشور‌های آگاهی بخش در خصوص نحوه مراقبت از چشم و نیز فعالیتهای نابینایان در حوزه‌‌های مختلف، در اختیار بازدید کنندگان قرار گرفت.
این نمایشگاه نیز مورد استقبال فراوان مردم قرار گرفت و در میزان اثرگذاری آن، همین بس که اغلب بازدیدکنندگان با کلامی ترحم آمیز، بازدید خویش را آغاز می‌کردند اما پس از مشاهده فعالیت‌ها و توانمندیهای نابینایان، با نگاه و عباراتی تحسین آمیز، محوطه نمایشگاه را ترک می‌کردند و بی تردید، این تصویر متفاوت از معلولان بینایی، تا همیشه در اندیشه آنان جاودان خواهد ماند و روزی، آینده یک کودک نابینا را از گوشه نشینی و تباهی، نجات خواهد داد.
از زیباترین و امیدوار کننده ترین جلوه‌‌های این نمایشگاه، بازدید کودکان مشتاق از غرفه فناوری اطلاعات بود که با شوق هر چه تمام‌تر به توضیحات مسئولان غرفه در خصوص نحوه استفاده نابینایان از رایانه و تلفن همراه، توجه می‌کردند و با شگفتی فراوان، نحوه کار آنها را با این دو وسیله پرکاربرد، دنبال می‌کردند. بی شک، این کودکان، نسلی از والدین، مسئولان، معلمان و… را تشکیل خواهند داد که باور کلیشه‌ای و غلط «نابینایی مساویست با ناتوانی» را هرگز باور نخواهند کرد.
از دیگر یادگار‌‌های این نمایشگاه که در واپسین ساعات آن رخ داد، ارائه مشاوره به یک زوج کم بینا بود که به دلیل سطح فرهنگی حاکم بر جامعه، ناچار بودند معلولیت بینایی خویش را پنهان کنند و همین امر، موجب شده بود تا به دنبال راه حل‌های موجود برای تسهیل زندگی خویش نیز نپردازند و در نتیجه به نقطه اوج استیصال برسند. خوشبختانه حضور اتفاقی آنان در نمایشگاه موجب شد تا خدمات مشاوره‌ای مناسب به ایشان ارائه گردد و پس از نصب نرم افزار‌‌های ویژه نابینایان بر روی تلفن همراه این عزیزان، آموزش مقدماتی استفاده از‌این نرم‌افزارها نیز به آنان ارائه شود. همین اقدامات کوچک، برقی از امید به آینده‌ای روشن را در چشمان آنان نشاند، شادی‌ای که غبار خستگی کار شبانه روزی را از جان گروه اعزامی توانگران، به راستی، زدود.
از رخداد‌های بی سابقه و خوشایند این نمایشگاه، پوشش رسانه‌ای آن توسط یک خبرنگار نابینا بود. آقای سید مرتضی مرتضوی که سالهاست به عنوان خبرنگار آزاد صدا و سیمای مرکز فارس در شهرستان استهبان فعالیت می‌کند اما چند سالی است که دچار عارضه نابینایی شده است. با این حال خوشبختانه فعالیت خود را با پشتکار فراوان و به شکلی کاملاً حرفه‌ای ادامه می‌دهد.
8- برگزاری کارگاههای آموزشی ویژه نابینایان
برگزاری کارگاههای آموزشی بریل آموزی، جهت یابی و استفاده رایانه و تلفن همراه، از اقداماتی بود که در حاشیه دو نمایشگاه اخیر برای تعدادی از مددجویان صورت گرفت تا شعار اصلی موسسه توانگران یعنی «آموزش، برای همه، در هر شرایطی) به راستی، رنگ واقعیت بگیرد.
صبورانه، امیدواریم که در سایه گسترش و استمرار تلاش‌‌هایی از این دست، روزی فرا رسد که آسیب دیدگان بینایی، نه به عنوان افرادی ناتوان و نیازمند ترحم، بلکه در قامت انسان‌هایی فعال و کاملاً مثمر ثمر، در قاب اندیشه مردم و مسئولان جامعه، بنشینند.
نویسنده: مائده نعمتی
